PHƯƠNG PHÁP TÍCH HỢP PHẦN CỨNG VÀ PHẦN MỀM TRONG HỆ THỐNG NHÚNG ỨNG DỤNG
SẢN XUẤT CÁC THIẾT BỊ CÔNG NGHỆ PHỤC VỤ ĐỜI SỐNG
Tác giả: Ph.D VÕ HOA SƠN
Giám
đốc công ty Đăng Dũng
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay, chúng ta biết máy tính cá nhân là một thiết bị không
thể thiếu trong hằng ngày. Tuy nhiên, ở một mảng khác, hệ thống nhúng mới là mối
quan tâm lớn cho nhiều quốc gia trên thế giới và nó thực sự là mối quan tâm
hàng đầu vì những đăc điểm vượt trội và khả năng phát triển phục vụ đời sống cực
cao. Ở Việt Nam, chính phủ và các viện nghiên cứu, các trường đại học đã bắt đầu
nhận thấy tầm quan trọng của hệ thống nhúng và đã có những chiến lược phát triển
cho phù hợp với lộ trình phát triển của thế giới và khu vực. Ở Việt Nam, được sự
hổ trợ của chính phủ, …….đã cho ra đời vi mạch
….. đó cũng là thành quả đầu tiên cho ngành kỹ thuật nước ta.
Hệ thống nhúng xuất hiện
đầu thập niên 1960 và dần dần trở thành một ngành có nhiều ứng dụng rộng rãi
trong công nghiệp và đời sống nhờ sự
phát triển mạnh mẽ lãnh vực công nghệ thông tin. Thêm vào đó, dựa vào sức đẩy
công nghệ vi điện tử, công nghệ sinh học, công nghệ Nano đã là nền tảng cho những
sự thay đổi cơ bản trong việc đưa những thiết bị công nghệ vào thị trường với
những chức năng thân thiện người dùng có mức độ thông minh ngày càng cao, từ đó
khẳng định vai trò của “ hệ thống nhúng” trong đời sống .
SmartPhone và SmartHome
là những ví dụ điển hình. Nó đã mở ra một triển vọng mà các đại gia công nghệ đặt
biệt quan tâm và đã lãnh vực mang lại lợi nhuận khổng lồ mà các quốc gia đều
mong muốn đạt được.
Thêm vào đó, các sản
phẩm của những doanh nghiệp vừa và nhỏ; họ đã có những đóng góp muôn vàn sản phẩm
thiết thực phục vụ cho nhu cầu thực tế sinh động hàng ngày, từ đó đã khẳng định
vai trò hết sức to lớn của “Hệ thống nhúng” trong nền kinh tế quốc dân.
II. NỘI DUNG
1-HỆ THỐNG NHÚNG LÀ GÌ?[
1]
Hệ thống
nhúng (embedded system) được định nghĩa là một hệ thống chuyên dụng, thường có
khả năng tự hành và được thiết kế tích hợp vào một hệ thống lớn hơn để thực
hiện một chức năng chuyên biệt nào đó.
- Hệ thống nhúng bao gồm cả thiết bị phần cứng và phần
mềm và các thiết bị hổ trợ để cùng hoạt động trong môi trường nhúng nhăm phục
vụ cho một dự án cụ thể và chúng phải
thỏa mãn yêu cầu hoạt động theo thời gian thực (real-time).
-Hệ
thống nhúng là một phần hệ thống xử lí thông tin nhúng trong hệ thống lớn, phức
hợp và độc lập. Đây một hệ thống có khả năng tự trị được nhúng vào trong một
môi trường hay một hệ thống mẹ. Chúng là các hệ thống tích hợp cả phần cứng và
phần mềm để thực hiện một hoặc một nhóm chức năng chuyên biệt trong nhiều lĩnh
vực công nghiệp, tự động hoá điều khiển, quan trắc và truyền tin. Đặc điểm của
các hệ thống nhúng là hoạt động ổn định và có tính năng tự động hoá cao.
Do tính chất chuyên biệt của Hệ thống và
chúng được sản xuất hàng loạt với số lượng lớn nên các nhà sản xuất thường yêu
cầu phải tối ưu hóa chúng nhằm giảm thiểu kích thước và chi phí sản xuất. những
yêu cầu đó đưa đến nhựng khác biệt cơ bản trong lãnh vực viết phần mềm cho hệ
thống nhúng so với phần mềm thông thường.
2- Phần
cứng (hardWave) và phần mềm (SoftWave) trong hệ thống nhúng
Với sự phát triển ngành kỹ thuật, các
bộ vi xử lý ngày càng đa dạng: Phong phú về nhà sản xuất, đa dạng về dòng sản
phẩm, chủng loại và nhiều giá thành. Ngoài các đại gia sản xuất phần cứng như:
Texas Instrument, ARM, Intel, Motorola, Atmel, Freescale, AVR…còn có các nhà
sản xuất của các quốc gia khác trong đó có Việt Nam đã cho ra những chip xử lý
mới phục vụ cho sự phát triển công nghệ.
Những Hệ điều hành cho hệ thống nhúng
khác nhau như: QNX, VxWorks, Window
CE/Xp Embedded, Embedded Linux…..
Ngôn ngữ lập trình : C/C++, Keil C, Asembly,
PMC, LabView, PLC….
Ngoài ra, để phục vụ cho cộng đồng công
nghệ, các nhà sản xuất còn cho ra những kit xử lý và mã nguồn mở rất tiện ích.
Các Modul, Shield….ngày càng hổ trợ đắc lực cho cộng đồng.
Ngành Hệ thống nhúng có những yêu cầu rất
cao về những người hoạt động trong lãnh vực này. Ngoài việc rành rẽ về ngôn ngữ
lập trình, còn có sự hiểu biết đa dạng về sản phẩm đầu ra như: tự động hóa, y
tế, ô-tô, viễn thông, nông nghiệp, công nghiệp ….do đó, những người làm việc ở
ngành này phải có khả năng thích ứng cao với nhiều dự án và nhiều lãnh vực[2].
Thêm vào đó, người lập trình viên cần phải
có những kiến thức nhất định về trình biên dịch (compiler), xử lý tìn hiệu số,
schematic, điện tử…để có thể làm việc hiệu quả.
Trong hơn 9 tỷ bộ vi xử lý được sản xuất hằng
năm, chỉ có khoảng 150 triệu bộ (1,5%) được sử dụng cho máy vi tính cá nhân,
phần còn lại (98,5%) là dành cho hệ thống nhúng (2). Theo một thống kê khác của
BCC Research Group (4) thì đến năm 2009, tổng doanh số của thị trường hệ thống
nhúng trên toàn cầu sẽ đạt khoảng 88 tỷ đô-la Mỹ, với phần cứng chiếm 78 tỷ
đô-la Mỹ và phần mềm chiếm 3,5 tỷ đô-la Mỹ, phần còn lại là các bo mạch nhúng.
Tốc độ tăng trưởng trung bình hằng năm (AAGR) của phần mềm nhúng hiện đang đạt
mức 16%.
3- Mô phỏng sự tích hợp giữa
phần cứng và phần mềm và sản phẩm Hệ thống nhúng
3.1 Project
hộp nhạc quà tặng
ü
Phần cứng:Arduino
uno R3
ü
Phần mềm :
Arduino Ide
ü
Mô phỏng Proteus
Các
bước tiến hành:
ü
Mô phỏng:
ü
Lập trình ( Code)
ü
Biên dịch
ü Nhúng:
ü Tự hành :
3.2 Project : Lò ấp trứng ( sản phẩm của sinh viên)
ü Phần
cứng:Arduino uno R3
ü
Cảm biến LM 35
ü
LCD
ü
Phần mềm :
Arduino Ide
Dự án này có thể mở rộng cho các cơ sở công nghiệp
hoạt động có liên quan điều khiển nhiệt độ
3.3 Project moteur bước (sản phẩm của sinh viên)
ü Phần
cứng:Arduino uno R3
ü Moteur bước
ü Cầu H
ü Phần mềm arduino Ide
Dự án có thể triển khai các lãnh vực: Robot, thang
máy, moto, nông nghiệp, công nghiệp…..
3.4- project : điều khiển thiết bị qua Bluetooth (sản
phẩm của sinh viên)
Mạch phần cứng
Kết nối
Bluetooch
Triển khai
dự án: SmartHome, tracking xe, báo động …….
3-5 Project Shield sim900 và GPRS (sản phẩm của sinh
viên)
Arduino và Shield sim900
Code (hệ thống nhúng)
Sản phẩm nhúng
Hướng triển
khai dự án : định vị, secuirity, tự động hóa……[1, 3]
4- Đào tạo nguồn nhân lực từ Hệ thống nhúng trong nhà
trường
Từ những ví dụ minh họa trên, chúng
ta có thể kết luận rằng Hệ thống nhúng là một chuyên ngành rất hấp dẫn và có
nhu cầu tuyển dụng cao. Tuy nhiên , chúng ta cần phải định hướng và phát triển
hệ thống nhúng theo sát yêu cầu thực tế để hướng dẫn cho sinh viên phát huy hết
khả năng. Chúng ta không chờ đợi những dự án lớn mà hãy bắt đầu bằng những dự
án sát với thực tế để phục vụ đời sống, từ đó làm nền tảng cho việc bổ sung
nguồn nhân lực Hệ thống nhúng cho đất nước.
Hiện nay, lãnh vực hệ thống nhúng của Việt Nam đã có
những thành quả ban đầu. Tuy nhiên chúng ta cũng gặp nhiều thách thức lớn:
-Bên cạnh
ông “hàng xóm” Trung Quốc với sự phát triển công nghệ vượt bật làm cho việc sản
xuất các chip xử lý (phần cứng) của chúng ta khó có khả năng cạnh tranh được .
-Công nghệ
phần mềm chúng ta cũng yếu ớt không kém và chủ yếu là gia công cho nước ngoài,
do đó có rất nhiều hãng sản xuất phần mềm lớn đã và đang đổ bộ vào thị trường
Việt Nam để tần dụng lợi thế nguồn nhân lực rẻ và khai thác một thị trường tiềm
năng mới như IBM, CSC, Altera..
Nếu ta hiểu một cách trực quan thì một hệ thống nhúng
về cơ bản có “phần cứng” và “phần mềm”, nếu phần cứng là một thực thể “vật lý”,
thì “phần mềm” chính là “phần hồn” của hệ thống, như vậy, chúng ta sẽ ưu tiên
phần nào đây?.
Về chính phủ,
đã có những dự án tốn kém cho việc sản xuất chip, nhưng kết quả rất khiêm tốn
và lãng phí. Ngược lại, những thiết bị của “kỹ sư chân đất” lại có nhiều ứng
dụng thiết thực, có thể xem những “kỹ sư ” này dã làm được cái phần “hồn” của
nó bằng việc xử dụng phần cứng có sẵn và nhúng vào sản phẩm, đó là việc chúng
ta phải nghiêm túc nghiêm cứu.
B-Phone cũng
vậy, sự tích hợp phần mềm trong hệ thống quyết định thành bại của sản phẩm ( dĩ
nhiên phần cứng mua về không quá tồi), cái mà người ta trông chờ ở B-Phone
chính là sự đột phá trong công nghệ, thổi “cái hồn” vào phần cứng SmartPhone để
tạo ra sản phẩm Hệ thống nhúng “Made in Việt Nam”, một việc cực kỳ khó khan
trong giai đoạn hiện nay.
Như vậy, việc
lựu chọn hướng nào là chủ lực trong giai đoạn hiện nay để phát triển là chiến
lực trong việc phát triển công nghệ, dù rằng cả phát triển phần cứng hay phần
mềm cũng đều là thế mạnh cùa nguồn nhân lưc Việt Nam.
Con ngượi là
yếu tố quan trọng nhất,việc đào tạo nguồn nhân lực Hệ thống nhúng bắt đầu từ
trong các trường là một nhu cầu bức thiết và là một nền tảng rất cơ bản cho
việc phát triển đất nước. Có 2 việc cần phải thưc hiện:
Ø
Cần phải có một
giáo trình hoàn chỉnh, một đội ngũ giảng viên nhiệt tình và kinh nghiệm. Điều
này làm cho các sinh viên hào hứng tiếp thu công nghệ và phát huy tính sáng tạo
trong từng sản phẩm cụ thể, làm nền tảng cho các dự án to lớn sau này.
Ø
Muốn phát triển
ngành phần mềm hệ thống nhúng lên một tầm cao mới như có thể sản xuất, ứng dụng
thực tế và xuất khẩu phần mềm hệ thống nhúng, cần phải tập trung nghiên cứu và
phát triển và hợp tác với các hãng lớn nước ngoài. Hiện nay, chúng ta đã là sự
lien kết, hợp tác nghiên cứu với các hãng lớn như Toshiba, Panasonic, Samsung…,
chúng ta phải biến sự hợp tác này trở thành đối tác chiến lược để nâng cao năng
lực đội ngũ chuyên viên, từ đó sẽ làm chủ công nghệ (kể cả phần cứng và phần
mềm) lảm tiền đề phát triển đất nước.[4]
TÀI LIỆU THAM KHẢO
sử dụng vi
điều khiển MSP430
(Embedded
System I)
2009.